Моктанаш гын моктанаш

Ме тыгай улына шол: шочын-кушкына ялыште, лавыра лоҥгаште, кушкына олаште, ушан-шотан еҥ-влак коклаште да илен-толын кушеч, могай еш гыч лекмынам мондена.

А кугурак пашаште верым налына гын, мондена веле огыл, лишыл еҥым, пошкудым, йолташым палымым чарнена. Вес элыште лукмо автомашинеш шинчын, шочмо ялыш миен пурен, урем мучко кудал колтена, а шочмо сурт-печына вес уремыште верланен. Икманаш, тӧра койышым кояш тыршена. Тыгай еҥже — шотлен пытарыдыме. Кажныж нерген шуко каласкалаш лиеш. Но ик марийын илыш-корныжо — шинча ончылнемак. Тудын «кушмыжо» кузерак эртен — таче кӱчыкын каласкалаш шонен пыштышым.

Алёша — пошкудо кундемыште шочшо марий рвезе. Совет Армийыште служитлен пӧртылмек, Йошкар-Олашке тунемаш тольо. Пурыш ик вузыш, мер илышыште шкенжым ончыкташ тыршыш. Ик йоҥылышыжлан институт дене изиш ыш чеверласе. Йӧра, группа арален нале. Димломым налмеке, марий рӱдӧ олаштак илаш кодо — сур пӧртыш корным виктыш. Туштыжо ик пашаш нальыч. Варарак перестройка жап, вес семынже, пужен ыштыме пагыт толын шумеке, Алёша шулдыраҥе. «Мый эре демократий верч шогенам» манын, оҥым кырен, республикым вуйлатышын командыштыже верым нале. Но шуко ыш кучалт — кораҥдышт. Ты ганат чолга рвезе вуйым ыш саке — оксан верым муо. Шийвундым таптыме йӧнлан чотак тунемше Алёша тиде пашаштак, но кугурак кӱкшытыш логалаш йӧным кычалаш пиже. Йӧным муо вет: вуйлатышын шӱрдылмыжлан ӧпкелалтше шкеж гаяк рвезе дене вуйлатышын верыш шкенжым темлаш полшымо нерген мутым лукто. «Тунам тыйым шкемын алмаштышемлан налам»,— сӧрыш. Тудыжо пеш вашке умылыш. Адакшым «сур пӧртыштӧ» тудын палымыже ятыр. Шукат ыш лий — вуйлаташ вийвал марийым кораҥден, олмешыже Алексей Элтемировичым шогалтышт. Тиде жапыште рвезе наука кандидат учёный лӱмым нале, республикын чап лӱмжӧ дене палемдалте. Но… республикым вес еҥ вуйлаташ тӱҥале. Алексей Элтемировичын пӱрымашыже шӱртӧ мучаште ыле, но тый ганат йӧным муо. «Ик вуйлатыше мемнан вел марийыс, «оза» дене палыме маныт. Тек ойласен онча мыйын нергенем»,— манын, саде марий деке ошкылеш. «Верешемак кодат гын, ик яшлык коньякым шындем»,— пеш сӧра. Тыге ончычсо паша верешыжак кодын кертеш, но сӧрымыжым гына «монда».

Тиде вуйлатыме пашаште кугу оксам поген. Поянлыкшат ситыше. Джипше дене паша верыш толын шогалеш, нигӧ дене саламлалтде, пӧлемышкыже вашка. Компьютерым чӱктен, модаш тӱҥалеш. Пашаже керек — алмаштышыже-влак улытыс.

Шолып йӧратыме ӱдырамаш деч посна кызытсе вуйлатыше тӧра мо? Саде марият ик палыме артисткым йӧратен шында. Чӱчкыдынак «Агур» кафеште шинчылтыт. Но мутланен шотым ок му шол, калтак. Мо дене саде ӱдырамашым ӧрыктараш? Ик гана шинчылтме годым Алексей Элтемирович мутым луктеш:

— Палет, Алёна, мыйын пашаеҥем-влак тыге шинчылт огыт керт вет.

— Молан тыге шонет, Алёша?— шыман йодеш артисткет.

— А нунын пашадарышт мый дечем лу пачаш изирак,— моктанымыжым ок шылте койышан марий.

Чеверласымын эрлажлан куштылго атлетика дене кугу таҥасымаш лийын. Артисткетат эргыж дене куржталмаште мастарлыкшым тергаш толын. Туштак «пӧрж марийын» вуйлатыме организаций гычат лийыныт. Алёна чытен кертде, теҥгече шинчылтмышт нерген воштыл-воштыл каласкален пуа. «Кузе тыгай еҥ вуйлатыше лийын кертеш: мутланаш шотшо уке гынат, моктанен пеш мошта?»— манеш.

Вуйлатышын паша ыштыме верыште вес кечынак тидын нерген пален нальыч, пӧлем гыч пӧлемыш «манеш-манеш» лум ора гай кугеме. Саде моктаныше марий гына тугак вуйлата.

ЭХ АЗАМАТ