Ожсо йӱла почеш, тений чын Шорыкйол пайрем теле тылзын 23-шо кечынже пура, ик арням шуйна да 30-шо кечыштыже лектеш, воза марий онаеҥ Виталий Головин.
Ожно кызытсе У ий пайрем лийын огыл, а мемнан йӱлана чот ожсо улеш. Кызытсе семын У ий пайремым руш кугыжа I Пӧтыр 1700 ийыште пуртен. Сандене ожно чимарий-влак нимогай У ийым ончен огытыл. «А могай эҥертыш вара лийын?» — тыгай йодыш чӱчкыдын лектеш. Акрет годсек эҥертыш семын кече да тылзе лийыныт да нунын коштмо корнышт. Теле, йӱштӧ пагыт годым, кунам волгыдо жап изем толын, а йӱд пычкемыш вийым поген, кугемын да кугемын, кугезына-влак пӱртӱсым ончен эскереныт. Эн кӱчык кечым вучен шуктеныт, да вара лишыл кугарня кечын, эр кече лекме жапыште Шорыкйол пайремын пурымыжым вашлийыныт. Шорыкйол пайрем ик арням шуйна. Шотыш налаш кӱлеш — тунам арня вич кече веле лийын.
Кызыт калык коклаште колаш лиеш: пуйто чимарий Шорыкйолым изарня ден кугарня коклаште йӱдым эртарат. Тыгай шонымаш йоҥылыш улеш. Чимарий калыкын йӱд пычкемыш пагытеш ик пайремжат огеш пуро. Кеч-могай пайрем эрдене кече лекме дене тӱҥалеш, а вара, мутат уке, Васлий кува-кугызаже, кастенат, йӱдымат коштыт.
Таче чимарий калык шке йӱла радамыштыже шуко мом йӧршын йомдарен. Туге гынат, Шорыкйол пайрем калык коклаште аралалт кодын. Кызыт тӱрлӧ кундемыште, тӱрлӧ семын тӱҥалме кечыжым шотлат. Кажне ийын тидылан кӧра ӱчашымаш тарвана. Мый нигӧ дене ом ӱчаше. Кузе келша, туге эртарыза. А вот кече шотлымыжым кертме семын рашемдаш тыршем.
Чимарий йӱлан вожшо моткоч келге, тӱжем-тӱжем ий дене тукым гыч тукымыш куснен толын. Пытартыш вич шӱдӧ ийыште чимарий йӱлам черке йӱла чот темдаш тӧча. Тиде икымше амаллан кӧра, кызытсе марий калык коклаште тынеш пурышо еҥ шуко уло. Нунын умылымаште чимарий Шорыкйол да черке йӱлан «Святки»-же икгай улыт. Тынеш пурышо да кок йӱлам кучышо марий-влак коклаште Шорыкйол Рошто пайрем деч вара иже пура.
Марий-влак ожсек вич кечан арня дене иленыт. Кызытсе шым кечан арням марий калыкын илыш корнышкыжо I Пӧтырын указше дене пуртымо. Таче эрвел марий-влак Шорыкйол У ий ден Тошто у ий коклаште пура манын, чӱчкыдын ойлат. А ынде шке шоналтыза. Чимарий йӱла тӱжем-тӱжем ий дене илен толын, а тыгай «У ий» умылымаш 1700-шӧ ийыште веле пурталтын, а вес «Тошто у ий» понятийже 1918 ий 26 январьыште гына пурталтын. Кузе тунам кугезына-влак Шорыкйол пайремым шотлен луктын кертыныт, кунам «У ий» да «Тошто у ий» йӧршынат лийын огытыл? Тидылан вашмут эре икте гына: чимарий кугезына-влак вес шот дене Шорыкйол пайремым шотленыт.
Кумышыжат уло. Таче маныт, мыйын ковам тыге шарна, весыжат манеш, ме, йоча пагытна годым, теле каникул жапыште Шорыкйол пайремыш коштына ыле. Айста изишак тидыжымат рашемдена. Икте манеш, мемнан кундемыште, шоҥго кова-влак шарнат … Кеч-могай шоҥго кова лийже, тудо совет пагытыште шочын. Кӧ огеш пале мо тыгай совет жап, огеш умыло. Тунам йӱлам тӱрлӧ семын пытараш тыршеныт, чимарий йӱлам веле огыл, моло йӱламат. Вес ужаш – телым, школ каникул годым. Совет жапыште паша кечын каналташ огыт пу ыле, а каникул годым йоча-влакын пайремыш кошташ пагытышт лийын, кугырак-влакын – пайремым эртараш.
Революций деч вара, кажне йӱла шке илышаш корныжым кычалын. Марий Элыште (тунам Марий автономий область маналтын) 1924 ийыште, онаеҥ-влак погыненыт да руш йӱлам ончен, совет кучемын темлымыжым шотыш налын, шке пунчалыштым луктыныт: Тӱня Юмын савыртыш кечыжым эн кӱчык кече гыч 4 январьышке кусараш, да Шорыкйол пайремым тиде кече деч вара лишыл кугарня кечын пайремлаш. Ынде саде пунчаллан кӧра, Марий Элыште Шорыкйол эре январь тылзыште пура. Тиде политике тыгай, молыжо уке.
Мучашлан эше ик рашемдыме мутем уло. 2019 ийыште, эрвел кундемыште, Мишкан селаште кугу марий конференций эртен. Тиде конференцийыште, эрвел онаеҥ-влак каҥашеныт, йӱкленыт да шке пунчалыштым луктыныт: ожсо йӱлам шотыш налын, кугезе корныш угыч пӧртылашлан, Шорыкйол пайремым эн кӱчык кече деч вара лишыл кугарня кечын вашлияш. Саде пунчал дене чылан кӧненыт, икте гына тореш лийын, Краснокам районын, Пура ялын «Марий кумалтыш» общинын вуйлатышыже Байдуганов Олег Кузьмич.
Чыла каласыме возымым иктешлен, ынде куштылго чон дене тыгак манаш лиеш. Ожсо чимарий юмынйӱла да марий калык йӱла почеш тений, 2022 ийыште, Шорыкйол пайрем чын корно дене 23 декабрьыште, кугарня эр кече лекме дене, пура.
ШУШАШ ШОРЫКЙОЛ ПАЙРЕМ ДЕНЕ!
Виталий Головин
MariUver 
Марий калыкын чын пайрем-влакым ,эре кучылташ тыршена.Ожно шорыкйол пайрем мемнан кундемыште,Нуриман район 25
теле кече марте пурен.А молан?Иктат умлатарен ыш керт: шоҥго еҥ,ковай влак.
Шымлен,да тунемын ,тыгай палыше еҥ влакдечын ,ынде ышке палаш тӱҥална, молан.Тиде теле савыртыш кечыден кылдалатын.Сандене ,ышке Чимарий йӱлам аклен, арален шогаш тунемына,да шарен шогена рвезе шамыч влаклан.
Ынже мондалт ! Акрет годсо, лач чын Чимарий йӱла!
мариййӱлана.
Тау, умылтарымыланда. Таза лийза.
Шоҥго шамыч влак тыге (совет жап) кутыркалат ыле: «Мемнан кундемыште Шорыкйол 2-3 кечылан ончыч тӱҥалын, кылме тылзе,изарня пура, куганя тӱҥалеш. Ик арня шуйна, ориентир лийын 25 декабырь ончыч. А мола тыге, огына пале».
Тиде жапыште, шымлен, тунемын поро еҥшамыч влакдеч, онаеҥ влак деч ӱ — ынде палена! Теле савыртыш кечыден кылдалтын!
Марий-влак пайремлан изарнян ямдылалташ тӱҥалыныт: мончаш пуреныт (изарня да шуматкече марий-влакын — монча кече) руашым шынденыт — вес кечын пайрем мелнам, когыльым да молым кӱэшташ манын. Шке пайремже кугарнян тӱҥалын, автор дене келшем — эрденым!
Чын, но тичмаш огыл. Чын лӱмжӧ пайремын ШочынЙол лийын. «Йол» манмыже «У корно — у ий» манмым ончыкта. Марий Элысе марий-влак Волгам кызытат «Йол» маныт. Тидыже «корно» манмым ончыктен. Ваш-лийше кува (Вас-лий) нерген да Йол-ка нерген тоже ӱмаште уже тичмашын возенам ыле.