У и дä Шартял айовлä эртевӹ дä седӹндонат Хельсинкиштӹш Кырык Мары Клубат ӹшке пäшäжӹм изин-олен анзыкыла нäнгеä.
Шотеш пиштӹмӹ лыдшын кыце ти Клуб пäшäжӹм ӹштä, тыдӹ гишäн пäлӹмӹжӹ шон? Вäшештӹмäшӹжӹ теведäн: техень Клубвлä кышты кырык дä кожла марынвлä ӹлäт, цилä вäреок лин кердӹт. Цилä солашток вäк, цилä халашток, цилä сäндäлӹкӹшток, кышты кырык марынвлä ӹлäт дä ӹшке лоштышты туан йӹлмӹнä доно попат.
Хельсинкиштӹш Кырык Мары Клубын пäшäжӹ когонжат официальный агыл. Погынымашвлä шӹренжок иктä-махань кафештӹ, барышты äль ресторанышты эртäт. Тӹшкӹ кырык марынвлä веле агыл, тенгеок вес халыквлä гӹц ылшы эдемвлääт толын кердӹт. Тӹнгжӹ – ти вäшлимäвлä годым кырык мары культура, сӹлнӹшая, театр, музыка, артньыквлäнä гишäн хытырымаш кешäшлык. Ма яжожы, ти информацим Клубын хынавлäжӹ пакыла шäрäт.
Эртӹш рушäрнян, 08.02.2009 Клубнан хынажы Токио Университетӹн профессоржы Казуто Мацумура лин. Марлажы ти шотеш пиштӹмӹ профессорын фамилижӹ Йäктерлä лиэш.
”Кынам дä кыце мары йӹлмӹм тыменяш тӹнгäлӹндä?” ядмашешем Мацумура тенге вäшештӹш: ”Тидӹ 1980-шы ивлäн ылын. Тӹнäм Хельсинки университетӹштӹ финн йӹлмӹм тыменьӹнäм дä тидӹ паштек финн йӹлмӹ докы мӹндӹрнӹрäк ылшы родньык финн-угор йӹлмӹм тыменяш кымылем ли. Тенге алык мары йӹлмӹм айырышым. Хельсинкиштӹ, келесäш келеш, университетӹн Котус библиотекӹштӹ шукы марла книгä перегäлтеш. Векäт, вес финн-угор халыквлä доно тäнгäштäрен, марла коллекци сек паян ылеш. Марла лач ӹшке веле тымянш тӹнгäлӹнäм. Ма öрӹктäрӹш, япон дä мары йӹлмӹн синтаксисӹштӹ икань конструкциäн ылыт: ”Субьект-обьект- глагол”.
”Мары йӹлмӹм пäлӹмäшем теори кӱкшӹцäш, пратикем лач изиш веле.”- Токио университетӹн профессоржы ушештä. Тӹ годымок, 1985-шӹн ӹлӹмäшӹштӹжӹ пӹтäриш марыным ужмыжы гишäнäт кӹтӹкӹн шайыштальы. Ти марынжы Марий Элышты шотеш пиштӹмӹ дä кымдан пäлӹмӹ йӹлмӹзӹ профессор Юрий Андуганов ылын, кыды тӹ ин Суомиштӹ стипендиат ылын.
”Махань йӹлмӹвлä Токио университетӹштӹ приоритетный ылыт?” ядмашешем профессор тенге вäшештӹш: ”Седӹ, сек пӹтäрижок – тидӹ англичан йӹлмӹ. Вара пашкуды халыквлäн дä сäндäлӹквлäн – китäй дä корей йӹлмӹвлä. Европыштыш йӹлмӹвлä логӹц кого вäрӹм француз дä испан йӹлмӹвлä йäшнäт. Вот немӹц йӹлмӹм тыменьшӹ студентвлä чӹдӹн ылыт. Рушла тыемньшӹ студентвлä пиш шоэн толыт. Имештӹ, векäт, лач кок студент веле ылын. ”
Тидӹм колын, седӹ, мӹнь öрӹм. Но мам ӹштет? Факт семӹнь, тидӹмäт пäлäш уты агыл – вет, цилä вäреок агыл руш йӹлмӹ вӹкӹ ышмам дä сӹнзäм кäрен, анжат, утет-пӹтет, тӹр доно, туан йӹлмӹмäт монден, тыменяш цацат.
Кӹзӹт япон профессорна Венгриштӹ Фенно-Угристика конгрессӹш йäмдӹлäлтеш. Тӹдӹ Халыквлäлоштыш Фенно-Угристика Комитетӹн членжӹ.
Лыдшы äшӹндäрä сäй, пӹтäртӹш гäнä техень конгресс 2005-шӹ ин Йошкар-Олашты эртен. ”Пиш ӹжäл, Йошкар-Олашкы миэн кердделам, но Венгришкӹ лӹмӹнок кем!”- манын Казуто Мацамура ӹшке шаяжым кашартыш дä тӹ годымок Клубланна кӹцкӹвлäм кандышы пäшäвлäм согоньлыш.
Фотошты: Хельсинкиштӹш Кырык Мары Клубын культура секретарьжы Юлия Куприна дон Токио университетӹн профессоржы Казуто Мацамуро ”Ла Фамилия” ресторанышты. Профессор финн йӹлмӹ гӹц алык марлашкы сäрӹмӹ Вäйнö Линнан ”Пäлӹдӹмӹ салтак” романжым шäргä. Кырык Мары Клубна проф. Мацамуролан марла лу книгäм пöлӹклен дä ти книгäвлä ӹнде Токио университетӹн библиотекӹштӹжӹ ӹшкӹлäнӹштӹ вäрӹм мот.
Валерий Аликов,
Хельсинки
Фотом кугемдашлан темдал
MariUver 