Мартти Ахтисаари (ш. 23.06. 1937 и, Вийпури (марла Выборг)) Финлянди (Суоми) Республикӹн 10-шы президентшӹ (1994-2000). Президент лимӹжӹ якте вескид пäшä министерствышты дипломат пäшäм ӹштен, Ушымы Халыквлäн Организациштӹ (англла UN, рушла ООН) палшыкалышы секретарьжы ылын.
Тырым шагалтымы Нобельӹн премижӹм пумы гишäн 10.10.2008 увертäрӹмӹ дä ти премим 10.12.2008 Норвегин вуйхалаштыжы, Ослошты тӹдӹлäн кычыктымы. Тидӹ гӹц пасна тене Мартти Ахтисаарилäн октябрь тӹлзӹн Юнескон (англла Unesco) премижӹм пумы.
Мартти Ахтисаари халыквлäлоштыш организацивлäштӹ пäшäм 1960-шы ивлä годшен ӹштен. Сек кого пäшäжӹм дä шукы вижым гражданский вырсы тервен нерат лишӹ Намибим тыр дä демократи йöн доно виäнгмӹ корныш колтымашкы пиштен. Ти виäнгмӹ корнын тӹнг негӹцшӹ кугижäнӹшӹштӹ у школ системӹм айырымаш ылын. Ахтисаари семӹнь, кугижäнӹш у корнывлä доно виäнгнежӹ гӹнь, тӹдӹ пӹтäриок, у школ системӹм ӹшкӹлäнжӹ айырышашлык, вет такеш агыл, сäмӹрӹквлä кугижäнӹшӹн толшашыжы ылыт.
Намиби гӹц пасна, Мартти Ахтисаари тенегок Филиппинышты икӹжäк-иктӹштӹ ваштареш кредäлшӹ этнический кланвлä лошты тыр лижӹ манын, кого пäшäм ӹштен. Тенгеок Косово проблемӹм решӹмäштäт нобелист кого рольым мадын.
Традици семӹнь, Нобельӹн премижӹм кок вäре пайылат: тыр шагалтымы премим Ослошты хими, физика, эконмика дä литература премим Стокгольмышты пуат. Премин суммыжы ик миллион евро нäрӹ.
Нобелист Ахтисаари лӹмеш, Ослон Халапöртӹштӹжӹ (мэриштӹ) кого айо эртен, кышты Норвегин кугижäжӹ Гаральд ылын. Традици семӹнь нобелист лӹмеш кого концертӹм пуат. Ослон Халапöртшӹ анзыкы шукы халазы погынен, кыдывлä у нобелистӹм кымылангдаш толыныт, нӹнӹ лошты Норвегиштӹ эмиграциштӹ ӹлӹшӹ шукы косовецäт ылын. Кидӹштӹштӹ нӹнӹ Косовон тистӹжӹм вӹльгӹжтäрен шалгенӹт. Мартти Ахтисаари Халапöртӹн балконжы гӹц халыкым пурештен.
Стокгольмыштат Нобель айом Халапöртӹштӹ эртäрäт. Ослошты ти церемони 10-шы декабрьын эртä гӹнь, Швецин вуйхалаштыжы тидӹм 12-шы декабрьын эртäрäт. Нобелиствлä гӹц пасна ти айошты 1000 утла хына ылын. Хынавлä лошты традици семӹнь Швецин кугижäжӹ Карл Густав, кугижäтар Сильвиа, принцесса Виктуриа, принцесса Мадлен дä принц Карл Филипп, сäндäлӹкӹн политика, шӹнцӹмäш (наука) дä культура патылжы ылыныт. Айон хозажы – Нобель Комитет.
Тенешӹ айон программыштыжы кым чäсäк пелäк шыпшылтшы айо вады качкыш паштек концерт дон танцывлä ылыныт. Качкышвлäн вашталтмышты лошты модерн театрын артиствлäжӹ ӹшке номервлäштӹм анжыктенӹт. Вады качкышын äкшӹ 170 евро. Шергäш агыл гӹнят, ти айошкы вäрештäш куштылгы агыл.
Нобелиствлä сагашты 46 эдемӹм канден кердӹт (роднявлäм, лишӹл тäнгвлäм, коллегӹвлäм), нӹнӹ гӹц пасна тене 200 нäрӹ студент ылын. Нобельӹн лауреатвлä гишäн шукыракым интернетышты Nobel prize лӹм доно пäлен нäлӹдä.
Валери Аликов,
Хельсинки
MariUver 
Выборг — марла огыл, тиде рушла, рушшамыч суоми олам Вийпурим руалтем налыныт да Выборг лӱмденыт. Сандене марла сайрак тиде олам Вийпури семын лӱмдаш.