2015 ий мучашыште, У ий водын, 30 декабрьыште «Марий ушем» мер организаций пелен «Юмарий» юмынйӱла школ пашам ышташ тӱҥалын. Школышко марий юмынйӱлам келгын да кумданрак пален налаш шонышо самырык еҥ-влак погыненыт. Туныкташлан кумалын шогышо онаеҥ-влак Юрий Дмитриевич Тушнурцев дене Вачеслав Михайлович Актугановым ӱжмӧ. Палемдыме план почеш, кеҥеж кумалтыш марте школышто тунемше самырык еҥ-шамыч онаеҥ воктеке шогалаш ямде лийшаш улыт. Йошкар-Ола дечын ӧрдыжтырак илыше-влакланат каньыле лийже манын, Вячеслав Актуганов Кужеҥер кундемыште тыгаяк пашам ышташ тӱҥалме нерген увертарен.
Тылеч посна чыла моло калыкымат юмынйӱла дене келгынрак палдараш манын, школысо план почеш тӱрлӧ мероприятий-шамычым эртараш палемдыме. Ик тыгайже – Виш лекций – 2016 ий 14 февральыште эртен. Лекцийыште тыгай темым тарватыме: кунам да могай марий кумалтыш эртаралтеш, кумалтышыш каяш ямдылалтме да кӱсотышто шкем кузе кучаш кӱлмӧ нерген. Ешартышлан, марий сӱаныште Юмылан пелештыме радам нерген каласкалыме. Мероприятийын кузе эртаралтмыжлан акым пуаш тыгай фактым палемдена: ондак кум шагат палемдыме жап олмеш лекций ныл шагат шуйнен. Тиддеч варажат лектын шогышо йодыш-влакым каҥашен пытарыме огыл – тунар шуко теме тарваталтын. Сандене тыгай Виш лекцийым умбакыжат эртараш мутланен келшыме. Ты лекцийым колышташ эсогыл Российын вес регионлаж гычынат марий-влак лӱмын толыныт.
Икманаш, паша тӱҥале да тудын кӱлешлыкше раш лие. Но! Икмыняр жап гычын школыштына туныктышо онаеҥ-влак «Мыланна туныкташ чарат» манын луктын каласышт. Тыгай уверым колын «Юмарий» школысо рвезе тунемше-влак да шуко молат чот ӧрыныт. Кузе тыге, айдемылан шочмо калыкшын йӱлаж дене палыме лияш чарат?!! Ушышко тӱрлӧ шонымаш пура: сектант але вес йӱлам шаркалыше-шамычын кӱкшӧ чиновник кокласе «покровительын» кидым пыштымышт гычын тӱҥалын, тыгай пашам весын тӱҥалмыжлан южо онаеҥын умылтараш лийдыме кӧранымаш шочмо марте.
Сандене, ситуацийым манеш-манеш деч утараш шонен, шке Уставланна эҥертен, «Марий ушем» мер организаций МТР организацийын вуйлатышыже, Тӱҥ онаеҥ Александр Иванович Таныгин деке Виш серыш дене лектеш:
Пагалыме Александр Иванович!
Йодына рашемдаш, кӧн кӱштымыжӧ негызеш але могай тыгай пеҥгыде, но мыланна умылыдымо амаллан кӧра «Юмарий» школышто марий юмынйӱлам туныкташ онаеҥ-влаклан чарак ышталтеш?
Тыгай чаракым кораҥден, марий юмынйӱлам тунемаш погынышо рвезе калыкын кумылыштым шуктен, шочмо калыкнан йӱлажым умбакыжат шуяш кӱлешлык йодышым кумдан аклен, тиде сомылым тӱзландарен колташ манын, кузерак пашанам ик йогыныш савырал колтен кертмым ужыда?
Умылыдымаш лектын гын, «Марий ушемын» еҥже-влак да «Юмарий» школын рвезе тунемшыже-влак Тендан денат, моло онаеҥ-влак денат вашлияш да ты йодышым каҥашен лектын, ик шонымашке толын шуаш темлымаш дене лектыт.
Тиде йодышын мер калык ончылно кугу значениян улмыжым шотыш налын, йодмаш Виш серыш семын верландаралтеш.
«Марий ушем» вуйвер вуйлатыше В.Н. Козлов,
«Юмарий» юмынйӱла школын 7 тунемшыже
2016 ий, 22 март
Ешарен каласена: «Юмарий» юмынйӱла школ шке пашажым ок чарне. Икте-весе кокласе умылыдымаш (поснак туныктымашым чараш тӧчышӧ-влак могырым) йодышым рашемдыме марте занятий-влак онаеҥ дечын посна эртаралташ тӱҥалыт. Умбакыже пале лиеш. «Марий ушем» мер организаций эше ик гана ушештара: ме тиде сомылнам кудалтен огына керт – ты сомылым Ош Поро Кугу Юмым пелештен тӱҥалме. Юмо ончылно ме сулыкыш пураш огына шоно.
MariUver 
Пеш оҥай пален налаш, молан чарат, но Марий Ушемын позицийже мыланем келша. Огыт туманле, огыт титакле, а вашлийын проблемым решатлаш ӱжыт.
Но тыгодымак шыпак-йыштак кутырмо олмеш публичный каҥашымашыш лектыт. Мемнан чиновник шамыч дене тыгак веле кӱлеш, уке гын шыпыште нуно кеч могай тӱҥалтышыштат чаракым ыштен шӱктарат.