1992 ий ага тылзын 24-ше кечынже Марий Эл Республикын икымше президентше Владислав Зотинын Таллинныш толмыж годым Эстоний Республик (ЭР) ден Марий Эл Республик коклаште пырля пашам ыштыме нерген ойпидышеш кидым пыштеныт. Документым ЭР Кӱшыл Каҥашын Президиумжым вуйлатыше Арнольд Рӱӱтель дене вашлийме годым пеҥгыдемденыт.
Эстонийыште В. Зотиным чын посна кугыжаныш вуйлатыше семынак вашлийыныт. Тек тудо шижеш, могайрак вара тиде элын президентше лияш, каласен Арнольд Рӱӱтель (10.05.1928 – 31.12.2024). Мутат уке, тиде тыгак уна-влакын шкешамыштым нӧлталашат полшен.
Ойпидышыште, тӱҥ шотышто, экономике дене кылдалтше йодыш-влак лийыныт, но тыгак тудо тӱвыра да туныктыш аланыште сотрудничествым вияҥдашат йӧным ыштен. Мутлан, договор марий студент-влаклан Эстонийыш тунемаш толашышт негызым пыштен.
Варарак, 2001 ий октябрьыште, Эстонийын президентше лиймеке, А. Рӱӱтель Родо-тукым калык-влакын кечыштым почмо годым ик икымше президент мутшым ойлен. Выступленийыштыже тудо калыкле идентичностьым арален кодымын кӱлешлыкшым палемден:
«Идентичностьдыме калык – тиде тыглай ора гына, тудын дене тӱнямбал экономике да политик кучемат манипулироватлен кертыт. …Финн-угор-влакын ойыртемалтмыштым арален да умылен шогымо верч мемнан сотрудничествынат вияҥшаш. …Но эрыкан калыкле кугыжаныш семын мемнан шкенан родо-тукым калык-влак ончылнат порысна уло».
Президент пагыт жапыште А. Рӱӱтель Ингрид ватыж дене пырля Родо-тукым калык-влакын кечыштлан пӧлеклалтше мероприятийлашке, тыгак «Эстон-марий ушемын» – Eesti-Mari Selts, «Эстон-мордва ушемын» лӱмгече пайремышкышт да моло калыкле айош чолган коштын.
Нине вашлиймаш годым Российыште финн-угор калык-влакым ассимилироватлыме темымат чӱчкыдын каҥашеныт. А. Рӱӱтель ик гана огыл финн-угор калык-влакын шукырак еҥыштлан Эстонийыш илаш куснаш йӧным ышташ кӱлмӧ нерген шонымашым ойлен.
А. Рӱӱтельын 1990-ше ийла тӱҥалтыште ыштыме моло инициативе коклаште Россий Федерацийыште илыше ингерманланд финн-влаклан Ингерманландийын буферле зоныжым ышташ кӱлмӧ шонымашат лийын. Тиде аралыше тасма ончычсо эстон Ингерманландийын кумдыкыштыжо лийшаш манын шоненыт, Екатерина Кузнецова Facebook мервотышто воза.
Рушла Telegram-ыште лудса /
По-русски читайте в Telegram:
https://t.me/mariuver/780
-
- Эстон Республик ден Марий Эл Республик кокласе пырля пашам ыштыме нерген ойпидышыш кидпалым пыштымаш, 1992 ий. Фото: Fenno-Ugria
-
- Эстоний театрын Телымсе садыштыже шинчыше Арнольд Рӱӱтель, Ингрид Рӱӱтель да Марий Эл Республикын президентше Владислав Зотин пелашыж дене. Фото: Fenno-Ugria
-
- Эстон парламентысе – Рийгикогу делегаций 1996 ийыште Марий Элыште. Фото: Fenno-Ugria
-
- Ингрид да Арноль Рӱӱтель Эстон муро пайремыште, 2009 ий. Фото: Wikipedia
MariUver
шкешам – самосознаний,
калыкле – национальный,
буферле – буферный,
мервот – соцсеть
MariUver 