Че Гевара, тол токына!
Эй, Че Гевара, токына тол!
Мотоциклым кышкыж
Кырык сир мыч кыдалына –
паштекнӓ пырак веле шагал кодшы
Йыл тӹрӹштӹ олак вӓрӹм мон
тылотым олтенӓ, колым кыченӓ
шӹкш тотан тотлы коллемӹм шолтенӓ
качмына годым кыце тӹнь
ирӹк верц кредӓлӹнӓт – шайыштал.
Эй, Че Гевара, токына тол дӓ гитаретӹм нӓлӹн
ирӹк гишӓн мӓлӓннӓ мыралты!
Сӹнзӓэшнӓ ирӹкӹн тылипшӹм
пижӹктен коды.
Шайышт пу, кыце мӹндӹр Кубышты
эдемвлӓ тӹдӹ гишӓн тӹлненӹт
дӓ ӹрен шӹцшӹ тӹрвӹвлӓштӹ
тотлы шамакла тӹдӹм пӹжгенӹт.
Тол мӓ докына, Че Гевара дӓ
кыце шокшы кӓп доно
автоматын ӱштӹ кӹрнтижӹм шижӓт,
мӓлӓннӓ шайышт пу.
Токына тол, Че Гевара!
Мӓ тӹлӓнет кӓршӹм шакталтенӓ,
тӹньжӹ мӓлӓннӓ
кыце Кубын шокшы тӹлзӹжӹ лӹвӓлнӹ
кӹлжӹм кӹрӹн шуаш цацышы
гитара мӓгӹрӓ
кыце ирӹкӓн лиӓш цацышы
эдемвлӓн сӹнзӓштӹ йыла
кыце шокшы тырвӹвлӓ иквӓреш лит
кыце шокшы вӹрӓн ӹдӹрвлӓ дон
ӹрвезӹвлӓ румбам танцуят (икӹжӓк – иктӹштӹм яратылыт)
шайышт пу.
Токына тол, Че Гевара
дӓ мӹндӹр тангыж гишӓн шайышт пу,
кыды нигынамат ак лӹплӓнг дӓ
нерӹмӹжӹ годымат вӓк
туан мӱлӓндӹн пышкыды ошмажым нӹжгӓн шыпшалеш.
Тӹ пальмывлӓ гишӓн шайышт пу,
кыдывлӓ пелтӹшӹ кечӹ лӹвӓлнӹ
эдемвлӓлӓн ӹмӹлӹштӹм пуат.
Тол мӓ докына Че Гевара!
Мотоциклым кышкыж
марынвлӓн мӱлӓндӹм анжалаш
Йыл гач чонгештенӓ
йӱмӹ шомынам Элнетӹн
ире йонгата вӹдшӹ доно шӧренӓ
тӹдӹн вӹдшӹ мӓлӓннӓ ирӹк гишӓн
шайыштеш, тьотявлӓнӓн ирӹкӓн лиӓш цацымышты гишӓн.
Сир тӹрӹштӹш тумервлӓ
тошты жепӹм ӓшӹндӓрӹктен
тыргыжын шужгалтат.
Тол-йӓ, токына Че Гевара!
Кыце эдемвлӓлӓн икӹжӓк – иктӹм
шотеш пиштӹмӹлӓ шайышт пу дӓ
кӧргӹшкӹнӓ тӹ шӱлӹшӹм
ӹфӹлӓл пырты, кыды шӱмешнӓ
ирӹк гишӓн тӹлнӹмӓшӹм пижӹктӓ,
кыды нигынамат ӹнжӹ йӧрӹ,
кыды сӹнзӓштӹнӓ соок йылыжы
дӓ курымешок сагана кодшы.
Йыл тӹрӹштӹ
Йыл тӹрӹштӹ пристинӹштӹ
мары студент шалгалта
анжалтышыжым Йылымбак шуэн
«Мам халыкнан толшашыжы гишӓн шанет?»
тӹдӹ гӹц ядмыкы
«Мӓ вуйта Йымы доно монден кодымывлӓ
ылына. Мӓ донна нимат ак лиӓлт,
мӓ донна нимат прамой уке, йӹлмӹнӓжӓт
культурынажат тӓ келеш тӓ агеш
вес йӹлмӹ доно попенӓ гӹнь
ӓнят ӹлӹмӓшнӓӓт яжорк
интересныйрак лиэш ыльы.»
манын вӓшештӹш.
Эй, студент, мам вара тенге попет?
Эй, студент, мам вара тӹнь вычет?
Понгыжалток, туан йӹлмет дон культурет
вӹкӹ вес семӹнь анжалок!
Яратемӓ нӹнӹм, шотеш пиштемӓ,
нӹнӹ верц пӓшӓм ӹштемӓ,
вычен шӹнзӓш яжо ма,
ӓлмӓ, мӓ доннаат иктӓ -ма
лиалтшӹ, иктӓ -ма прамой лижӹ
дӓ йӹлмӹнӓ дон культурына
керӓл лиштӹ манын
пӓшӓш иквӓреш пижӹнӓ!
Ошмаэш пӧртетӹм ит шӹндӹ
Важетӹм ик варӹш келгӹн колтынет гӹнь
ошмаэш пӧртетӹм ит шӹндӹ
мӹлӓнем тьотямын манын кодымы шаяжым
тӹлӓнет келесӹшӹм.
Тӹньжӹ веле шӹц ӹнянӹ
дӓ ошмаэшок шӹндӓш шанышыц.
Косир, йонгата, кого пӧртӹм шӹндӹшӹц.
Мӹнь тӹдӹм ужынам,
хыналашыжы веле пырен шӹм шокты.
Кӹзӹт ӹнде тӹ пӧртет тӹрӹнялт кен
дӓ ураш тӹнгӓлӹн, стенӓштӹ шелӹквлӓ
пыдыргышы окнявлӓштӹ мардеж шишка,
ӹшкежӓт тӹнь тагышты сӓрнет,
вес вӓре пӧртетӹм шӹндӹнет гӹнь
ошмаэш тӹдӹм ит шӹндӹ.
Изи годшаш цикл гӹц эпизодвлӓ
Шӹжӹ вады рӹмӓлгӹштӹ окня вашт анжен шӹнзем
тӱнӹ окня лӹвалнӹ цӓрӓ пӹзӹлмӹ укшвлӓштӹ
нарынзы пӹзӹлмӹ авахавлӓ кечӓт
юреш нӧрен шӹцшӹ пичӹ лявӹрӓ лаксак дон ик
цӹреӓн
сола шайылныш тумерлӓ вашт
какляртыл йогышы Шур
луды шӱсавыцла шыпшылт вазын
алыкыштыш кӓвӓнвлӓ йозын кайыт
мӹндӹрнӹрӓк йогы вессирӹштӹ Москва – Казань
трассышты автовлӓн тылвлӓштӹ
йыд капшангын тылла лач точкыла кайыт
асфальт мыч иктывлӓжӹ вургымлаш
весӹвлӓжӹ шалахайыш кеӓт
шӹжӹм сола асфальтдымы ӧлицӓ кымда вӹд
лаксакыш сӓрнӓлтеш
тенгечӹ сола мыч кыдалшы шӓлӓнен вазаш
йӓмдӹ «Газ 51» драндулет лявӹрӓ лаксакышты пел кечӹ шӹнзӹш
трактор доно веле тӹдӹм шыпшын лыктевӹ
шофыржы «Тӹрӹк вуйыш кежӹ техень ӹлӹмӓш!» манын
шукы шудальы, кымыт лоэш пел литр ош ӓрӓкӓм
подылмыкыжы дӓ шим сыкыр дон
санзалан охырецӹм пырылмыкыжы веле ладнангы.
Сӓндӓлӹк космосыш чонгештӹлӹн
телевизор дон газетвлӓштӹ
пӹсӹн чонгештӹлшӹ ракетӹвлӓм
анжыктенӹт дӓ школыштына тӓӓт
космонавтвлӓ лин кердӹдӓ манын попенӹт
мӹнь тидӹлӓн ӹняненӓм
школышты тӓ коммунизмӹштӹ ӹлӓш тӹнгӓлӹдӓ
манын попенӹт, но ма ти коммунизмжӹ ылеш,
ынгылен кердделам, кыце тӹшкӹ шоашыжы?
Ти тошты драндулетеш ма?
Трӱкок тӹдӹ кемӹжӹ годым
пел корнеш пыдырген шагалеш?
Август Стринберглӓн
Парижӹштӹш Орсай музейӹштӹ
шимӹн кайшы шужгышы
тангыж коэвлӓ лошты
ик кого соты коээтӹм ужым.
Мӹнь вуйта сирӹштӹ шалгышым
дӓ ти соты кого виӓн
коэн лишеммӹжӹм мужед шӹндӹмӹлӓ
вычышым
вычышым кынам ти коэ
миллион соты тылипӹм йӹрвӓш шӓвӹктен
кӱэрӓн сирӹм лыпшал колта
тек ти коээт ум канден
тоштым мышкын лыктеш
дӓ ир жерӓн валгалтмыкыжы
нӧртӹмӹ рокышты
у йиш нӱшмӱвлӓлӓн шӹтӹшӹм пуа
эдемвлӓн шӱмешӹштӹ у пурым
у яратымашым
у тӹлнӹмӓшӹм у ӹнянӹмӓшӹм
понгыжтарен
ӓнят тенге нӹнет улан шукырак ӹнянӓш
тӹнгӓлӹт, янгылен шӹцмӹштӹ дон
депрессиштӹм монден.
Валери Аликов-Микор
MariUver 
Мылоец ылеш сирӹзӹ. Кырык марынвлӓн флагыштым шытыржы доно кӱшкӹ лӱктӓлӹн. Ик лыдышышты корныштышы лявӹрӓ гишӓн ӓшӹндӓрӓ. Кӹзӹтшӹ кыды эдемжӹн йӓнг дӓ вуй кӧргӹштӹжӹ тинӓр лявӹрӓ погынен шӹнзӹн, шотан шанымашыжы тӹшкӹ кыдал пыренжӓт ак керд. Тидӹжӹ ик машинӓлӓн корны мыч кыдал кеӓш веле агыл, шукы халыклан сотышкы лӓктӓш ӓптӹртӓ. Осовын худа шанымашанжок чоте властьыш пыраш аздаралтеш. Анжет, ире асфальтым ӹшкӹлӓнжӹ халаэш шӓрен, вуй кӧргӹштӹжӹ лявӹрӓ лаксак. Тӹдӹн вуй кӧргӹжӹм кӱ итӹрӓйӹшӓшлык? Техень служба эче пачылтде?
Евангелиш анжальымат, ик ӹлӹштӓшӹштӹ мӹлӓм техень согоньым пуа. Тӹнь кӱ тӹлӓт пурым шана, тӹдӹм яратет, тӹдӹлӓн пурым шанет, кого греховодньыкат тӹдӹмок ӹштен кердеш. Тӹньжӹ кӱ тӹньӹм ужын ак керд, йӓнгет вашт тӹдӹм яратемӓ, тидӹжӹ ясы, но тенге ӹлӓш келеш. Яраташ вӓрештеш?
Алык мары авторвлӓн гражданский пафосан лыдышвлӓштӹ чӹдӹ. Нӹнӹлӓн тадар лӹвӓлнӹ яра ылын, совет властьым ярыктенӹт, ӹшке семӹньӹштӹ кычылтыныт, кыды-тидӹ ученый Мичурин кыце олмавлӓм ушен, тенгеок кок йӹлмӹм ушынештӹ ылын, кок йӹлмӹм анжен кушташ ясы, кӹшӓнӹш опташ окса акситӹрӓк лӓктеш.Кырык мары йӹлмӹлӓн корным пачаш эчеӓт окса уке.Ӹнде новый русскийвлӓ паркам пуат, алык марынвлӓ тинӓрӹ шукын ылыда, кымалмашкы со каштыда, Мары Эл нимат сотыш лӓктӹн ак керд. Марий Эл радиом колыштам, прамой мырывлӓдӓ чӹдӹ, лирическийвлӓ со иктӹвлӓок пӹлӹшӹштӹ. Йӹлмӹдӓм шукы халык ынгылен ак керд, нелӹ колышташ, ӱштӹ вӹдӹм опталмы ганьы, пуры шӱлӹшдӓ ак кай. Изиш умляутан буквавлӓм пырташ келеш, пӹлӹшеш пышкыдыракын, пурын шактыжы. Пелӓш дон соредӓлмӓшкӹ шоаш лиэш, мӹнь радиом колтем, со шугыр-бугыр кушташ тӹнгӓлӹт, колышташ йӧнӓн агыл. Лирический мырывлӓм тошты радио фонд гӹцӹн ядаш ак ли ма. Разный государствышты ӹленӓ? Ӹшке лоштыда общий йӹлмӹм мон ада керд, мам рушынвлӓ гишӓн попаш. Ане, ынгылаш келеш, маныда, ӹлӹмӓшӹн ӹшке законвлӓжӹ улы, пӹлӹш гӹц кычен, шыпшаш ак ли. Йымыдажы ӹне нимат кӹзӹт ӹлӓш яралым ак тымды ма? Кедӓ церкӹшкӓт пырыда, кӱлӓн Маркелов тинӓр церкӹм строен, цилӓ тӓлӓндӓ, кымалмы вӓр гӹц цеверрӓкӹм анжыктынежӹ. Тӹштӹ малын рушла служба кеӓ? Алык марлаш церковный службам сӓрӓш келеш, халыклан ӹштӹмӹ гӹнь. Хоть-махань судыш кедӓ, кердӹдӓ мадын нӓлӹн. Василий Пектеевӹм икӓнӓ колыштынам, тӹдӹн алык марла попымаштыжы веле йӹлмӹ косирӹн чучы.
Мам тыньжы попет?!
Тиштӹ сирӓлтеш, кыце ӹшкӹметӹм яратет, тенгеок йӓлӹмӓт яраташ келеш. Тидӹм церкӹштӹ тымдат. Седӹндоно Мары университетӹштӹ кырык мары йӹлмӹ группам пачаш келеш. Тидӹ Макаров ректорын,кыды ылеш «Заслуженный гражданин России», шытыржы лишӓшлык ылеш. Васикова профессорлан, пока тӹдӹн вижӹ ситӓ, труяш волям пуаш келеш, ваштареш шалгаш агыл. Алык мары йӹлмӹн веле агыл, кырык мары йӹлмӹ донат кӱкшӹ пӓлӹмӓш корны лишӓшлык. Техень дискриминацим ӹшке лоштыда ак кел пачаш.Тидӹ ылеш кого мыскылымаш.
Мане, Изи юк, тӧрӹм попет, алык марынвлӓн поэзиштӹштӹ гражданский шулыш укеок, поэтвлӓ эче со кугилӓ мыч каштыт ӓль туан солаштым ойхырат. Но нӹнӹ лошты яжо поэтвлӓ улы, кыдывлӓ пейзаж лирикы стиль докы лишӹл ылыт. Мӹнь, теве, Оулу халашты Финн-угр сирӹзӹвлӓн Конгрессышты ыльым. Ик поэзи вадышты лыдышвлӓэм лыдым. Мӹнь кырык марла, тӹдӹмок финнлӓ дӓ рушла лыдевӹ. Дӓ пӓледӓ кыце нӹнӹм шокшын вашлиэвӹ! Тинӓр шукы аплодисмент ыльы — ӧрӹн шӹм ситӓрӹ.Кӱ поэзим ярата дӓ ынгыла, лачокат лыдышвлӓэм ӓклӓт. Тидӹ паштек нӹнӹм кым йӹлмӹш сӓрӓш шанышывлӓ лиэвӹ. А маханьывлӓш, тидӹм кӹзӹт эче ам келесӹ. Варарак, кынам ӹштӹмӹ лит, пӓленӓ.
Органвлӓлӓнӓт дискриминаци гишӓн тӧрӹм келесӹш. Кыце тенге кырык мары йӹлмӹ тымдымашым университет гӹц шӹкен лыктыныт — ам ынгылы. Маняр и ӹнде кырык мары группым ак погеп? Техень ситуаци ваштареш мӓлӓннӓ шалгымыла, икӓнӓ махым пуэнӓ гӹнь, тӹнӓм мӓмнӓн мненинӓжӹм иктӓт нигыштат колышташ ак тӹнгӓлеп. Малын Й-Олаштыш кырык марынвлӓ университетӹштӹ мары йӹлмӹм ак тымдеп манын шаям ак тӓрвӓтеп? А тенгежӹ шанем, ӹшкӹмжӹм шотеш пиштӹшӹ эдем, вес эдемӹн (халыкын) лӹмнержӹм, культурыжым, йӹлмӹжӹм нигынамат ӱлӹкӹ ак шӹндӹ.