Алевтина Кузнецова (ÿдыр фамилийже Ямакаева) Марий Эл Республикысе «Марий Эл ТВ-ште» пашам ышта. Тудо Мишкан районысо Тымбай ялеш шочын-кушкын. Школ деч вара Благовещенск педучилищыште, вара Марий кугыжаныш университетыште шинчымашым поген.
— Алевтина Петровна, тендан паша корныдат тунемме вузыштыдак тÿҥалын. Тудо жапым шкеже кузе шарнеда?
— 1996 ийыште Марий кугыжаныш университетын историй да филологий пöлкажым тунем пытарышым, марий филологын дипломжым нальым. Визымше курс мучаште марий литератур кафедрыш пашашке кодаш темлышт. Ты темлымашлан, очыни, куанен, каваш шумеш чоҥештыман ыле (содыки кажне айдемылан университетыште паша верым огыт темле). Но мый тыгежак куанен омыл. Пашаже теве кушто лийын: мый нылымше курсышто марлан лектым. Шÿмбелем — ешыште пытартыш икшыве, акаж ден изаже олаште иленыт, ялыште аваже шкетын лийын. Илыш закон почеш эн изи эрге ава пелен илышаш да тудым ончышаш. Мый тидым паленам, келшенам, университетым пытарымеке, ялышкак илаш каяш шоненам. Но… визымше курсышто тыгай темлымаш – кафедрыш пашашке кодаш. Тунам мый илыш корнывожышто ыльым. Кок корно: иктыже – оласе илыш да ямде паша вер, весыже – ешем (пелашемын аважымат тышкак пуртем), кокытшат шерге, но иканаште кок могырыш ошкылаш ок лий. Шуко шонышым, вискалышым, ой-каҥаш-влакым колыштым да университетысе пашам ойырен нальым. Конешне, умылыдымаш, кочо шинчавÿд да осал шомак-влак лийыныт, но нуно йöратымашын тулжым йöртен огытыл.
Мыйын пашам да илышем теве тыге тÿҥалын. Но эртышым мый осал мут дене ом шарне. Авайлан тау (Тудо мемнан шöртньö айдеме!), ойырымо корнына дене каяш чаракым ыштен огыл. Таче мый тудлан мланде марте вуем савем, тазалыкым да кужу ÿмырым тыланем.
— Кызыт у паша верыште редактор сомылдамат, шижалтеш, кумылын шуктеда. Мо дене тудым оҥайлан шотледа?
— Да, университетыште кандаш ий ыштымеке, паша верем вашталтышым. 2007 ий ноябрь мучаште «Марий Эл ТВ» лÿман у марий телевидений пашам тÿҥале. Икымше кече гычак тушто ыштем. Тидлан идалыкат эртен кайыш. Кызыт литератур редакторын сомылжым шуктем. Паша оҥай, усталык шÿлышан, мыланем келша. Кечын уым пален налат, оҥай еҥ-влак дене вашлият. Кумылет да жапет лиеш гын, кушкаш йöн уло. Мыланем теве эше мо келша: паша лектыш вигак коеш. Мый кечыгут пашаште тыршем, а кастене лектышыжым (эфирыште лекше марий программым) ончем да шке пашамым аклем, йоҥылышем тöрлем, ситыдымаш-влакым шотыш налам.
— Алевтина Петровна, мемнан пашаштына шочмо йылме – тÿҥ ÿзгар. Тыге, очыни, каласаш лиеш. Шочмо йылмына дене арун, йытыран кутыралтен колтен, чаткан возен веле ончышын, колыштшын да лудшын чонышкыжо корным муаш лиеш. Тидын шотышто те кузе шонеда?
— Шочмо йылмым палыше да пагалыше айдемын чонышкыжо корным мумо шотышто пешак чын каласыме. Мемнан йылмына – калыкнан чурийже. Тудым моторым ужнена да чонлан келшышым ыштынена гын, ме тиде ÿзгарым (йылмынам) сайын кучылтын моштышаш улына. Вет товарвондо тунам чатка лиеш, кунам тудым шöртньö кидан апшат ышта. Тунам ты айдемым пашажат мокта. Йылме шотыштак тыгак. Ме ава шöр дене налме йылмына дене ойласаш, тудым йочалан туныкташ да тидын дене кугешнаш тÿҥалына гын, тунам мемнам весе-влакат пагалаш тÿҥалыт. Вет куаннам, чон ойгынам але шыде койышнам ме вес йылме дене тыге раш почын пуэн огына керт, кузе шочмо йылме дене пелештен колтена.
— Йылмым у мут-влак дене пойдарыме шотышто те мом каласеда?
— У мут-влак кÿлыт, нунын деч лÿдман огыл, но «шокте гоч колтыман». Илыш ончыко кая, кодшо курым дене таҥастарымаште тачысе саман шуко уым темла. Технический прогресс манметат тидымак йодеш. Тудын дене пырля йылмат вияҥшаш да у мут-влак дене пойдаралтшаш. Но, мыйын шонымаште, нуным искусственно гына ышташ тыршыман огыл, а калыкын ойпогыштыжат кычалман. Эн сайжым, чыла марийланат умылаш лийшыжым муын, калыклан темлыман. У мутым жап терга. Тудо келша гын, йылмыш вашке пура.
— Те Пошкырт кундем деч тораште пиалым муында. Тыланда тыгай илыш-корныш лекташ полшышо ешда, лишыл еҥда-влак нерген палдареда ала?
— Мыйым кумда илыш-корныш лукшо ешын пыжашыже, конешне, шочмо Тымбай ялыште лийын. Тушто кызыт кокымшо изам шке ешыж дене ила, а молышт, кудытын, шочмо пыжаш гыч шукертак каенна. Кажныже ешан, шочшан лийынна, ял деч öрдыжтö илена. Но шочмо пыжашыште тачат шокшо да чылажат чонлан лишыл. Изиэм годым арам огыл комбо шулдырым пукшеныт, очыни, торашке чоҥештышашемым шижыныт. Вот чоҥештенам (воштылеш), Марий Элыш миен шуынам. Шуынам гына мо, туштак «вожым колтенам». Пелашем-шÿмбелем Параньга район Кугу Пумарий села гыч. Тудат татар-влак коклаште кушкын, сандене тöрзам, мындерым пала, шöран чайымат йÿын кертеш. А кок ÿдырем-шÿшпыкем – йöратымашын саскашт. Кугуракше — Эльвира, 11 ияш, 5-ше классыште тунемеш, изиракше – Юлия, 3 ияш, йочасадыш коштеш. Поро ешем, саска гай родо-шочшем-влак дене куанен илем. Эрвелмарий такмак-влак, марий муро кумылемымак савырат. Нуно чонем кандарат да илашлан вий-куатым пуат.
— Эрвелмарий калыклан мом тыланеда?
— Ӱшкыж ийыште кажнылан пеҥгыде тазалыкым тыланем. Тек кажне еш улан лиеш, родо-шочшо, пошкудо дене келшен, икте-весылан полшен ила да эрласе кечым ÿшанен вуча. Тек кажне икшыве пелен йöратыше ача-ава лиеш.
Э. ГУБАЕВА мутланен
Налмывер: «Чолман» газет
MariUver 